Kandıra Bezi diğer adıyla Keten ( Kandira Cloth, Linen))

          Bir bahar günü Kandıra'ya yolunuz düşerse İzmit-Kandıra otoyolu etrafında masmavi keten tarlalarını görebilir özlenen mavilikleri daha Karadeniz sahillerine ulaşmadan seyredebilirsiniz. İsterseniz yol kenarında bir tarladan birkaç keten çiçeğini alıp gölgede kurutabilir mavi çiçekleri, narin yeşil yaprakları ile yıllarca evinizin bir köşesinde saklayabilirsiniz. Elbette ketenle yapılacaklar çiçeğini bir köşede kurutup saklamaktan ibaret değil. Yazın serin, kışın sıcak tutucu özelliği ve sağlamlığı için tercih edilen, deseni ve dokuma tekniği ile Kandıra'ya has karakteri olan “Kandıra Bezi”nin kaynağı da yine keten.
         “Kandıra bezi”nin öyküsü ...(and Enlish)
keten bitkisinin ekimi ile başlar. Keten, sonbaharda ya da ilkbaharda ekilen, tohumu ve lifi için yetiştirilen yıllık bir bitkidir. Tohumundan beziryağı yapılan ketenin lifi de Kandıra Bezi yapımında kullanılmaktadır. Rengi sarımtırak, beyaz ve esmer olan keten lifi, bitkinin sap ve gövdesini oluşturur.
           Keten bitkisinde dışta görülen kabuk tabakasının iç kısımlarında, odunsu hücreler arasında, demetler halinde lif hücreleri vardır. Bu lif hücreleri demetleri birbirine ve kabuktaki diğer dokulara pektin denilen bir maddeyle bağlıdır. Olgunluğa erişen keten bitkisinin hasadı, kesilmeden topraktan elle yolunarak yapılır. Kökler bir tarafa saplar bir tarafa olmak üzere demetler haline getirilir. Tarlada kurumaya bırakılan keten, üzerindeki yapraklar kuruyup döküldükten sonra, yine tarlada birbirine çatılarak, beş ile yedi gün süreyle kuruma işlemi devam ettirilir. Bu bekleme süresi sonunda kendi saplarıyla bağlanarak oluşturulan keten demetleri harmana getirilerek sırayla serilip kurumaya bırakılır. Tohumlarından ayırmak için yivi denilen silindir şeklindeki taş bir aletle ve öküzler yardımı ile üzerinden geçilir. Keten liflerinin yapışık olduğu dokulardan ayırmak için derede ıslatılarak çürütme işlemi uygulanır. Yedi gün bekletilen lifler, dereden çıkartıldığında yabancı maddelerden uzaklaştırılmış olur. Harmana getirilen keten demetleri kurutularak tokmak denilen odundan yapılmış bir aletle dövülür. Dövme işlemiyle keten bitkisinin içindeki odunsu parçaların kırılması sağlanır. Sonrasında keten demetleri tutamlanarak (bir avuç içerisine sığacak kadar) mengenez denilen aletten geçirilir. Mengenez'de keten lifinin içindeki odunsu parçalar temizleninceye kadar işlem yapılır. Bu odunsu parçalara keçin denir. Mengenezden çıkan keten lifleri yivi tarağı denilen tarakla taranır ve iki parça halinde birbirine dolanarak burmalar oluşturulur. Tokmakla dövülen burmaların yumuşaması sağlanarak tekrar yivi tarağı ile taranır. Taranan lifler çıkrık yardımı ile büküm verilerek iplik haline getirildikten sonra ılgıdır denilen çatal bir sopaya dolanarak çile haline getirilir.
         Çileler kül ile 4-5 saat kazanlarda kaynatılarak ipliğin beyazlaması sağlanır. Kaynatılma sonra kurumaya bırakılan çilelere ipliklerin tüylenmesini önlemek ve dokumada kolaylık sağlamak için çiriş yada haşıllama denilen işlemler yapılır. Bu işlem sırasında düğümlenip karışan iplikleri ayırmak için çileler, kelebe denilen tahtadan yapılmış aletlere geçirilir. Ilgıdır yardımı kelebedeki ipler, zincir atılarak kazıklardan toplanır. Yücüler ve taraktan geçirilerek düzen denilen el tezgahına yerleştirilir. Kumaşın boyuna olan ipliklerine çözgü ipliği, enine olan ipliklerine atkı ipliği denir. Bu uzun ve kademeli süreç sonunda yapılan iplikler Kandıra Bezi'nin çözgü ipliğini, pamuk ipliği ise atkı ipliklerini oluşturur.
          Keten iplerinin ekiminden itibaren yapılan bu zor ve meşakkatli işlemlerden sonra kumaşın dokunması işlemi de kendine özgü ve zordur. Dokuma tezgahında dokunan kumaşın sıklaşmasını ve ipliklerin üzerindeki çirişi (Haşıl) gidermek için kumaş dokunduktan sonra yıkanır. Bütün bu işlemlerden sonra el emeği ile dokunan bu kumaşlar gerek tekstilde, gerekse el işlemelerinde kullanıma hazır hale gelmiştir.
          Kandıra'daki keten dokumaları, ipliğinin özelliğine göre temelde kalın ve ince olmak üzere ikiye ayrılır. Kalın dokumalar, Çöp-kıtık ipi dokumalarıdır ve dokumalardan çuval, yaygı bezi gibi ürünler elde edilir. İnce bez dokumalarının ipliklerine, desenlerine ve karıştırıldığı diğer dokuma ipliği cinslerine göre farklı çeşitleri vardır. Bunlar; yalıngat, çezme, üskülü-idare, kirli dudu gibi adlar alır.

        Kandıra bezi, kundak bezinden, kefen bezine kadar hayatın tamamında kullanılan bir üründür. Bu kumaştan gömlek, iç çamaşırı, hırka, gelinlik, elbise, şalvar, yatak-yorgan çarşafı, yastık kılıfı, sedir örtüleri, masa ve minder örtüleri, perdeler, kilimler, sofra puğları gibi ürünler yapılır. Ketenden dokunarak yapılan Kandıra Bezinin diğer bir özelliği ise çeşitli ip ve sim kullanılarak üzerine yapılan işlemelerdir.
         Günümüzde Kandıra ve yakın köylerde keten ekimi az da olsa devam etmektedir. Diğer yandan önceden dokunmuş sandıklarda saklanan bezler artık gün yüzüne çıkmış, modern hayatın getirdiği bir çok üründe keten bezleri malzeme olarak kullanılmaya başlanmıştır. Meslek Liseleri el sanatları bölümlerinde Kandıra Bezinden el işlemeleri yapılarak çıkan ürünler sergilenmektedir.


English:

A spring day Kandira'ya path to the falls Izmit-Kandra motorway around the blue linen fields can see longed's blue than the Black sea coast, reaching the watch. If you want the side of the road in a field a few linen flower take the shade of drying the blue flowers, the delicate green of the leaves for years with a corner of your home, you can store. Of course, with linen things to do in the flower of a corner of the dry storage is not limited. Cool in summer, warm in the winter and retaining property and robustness of the preferred for, the design and the weaving technique with Kandira'ya has the character of which is the “Fool Gland,”the source again, linen.
“'s cloth”of the story ...flax plants cultivation. Linen, in the fall or spring-sown the seed and fibre grown to an annual plant. Seeds of beziryagi made ketenin fiber also Kandira Gland is used in the construction. The color is yellowish white, and brown is flax fiber, plant sap and the body of the form.
Flax plant outside seen in the shell layer in the inner parts, woody between the cells, bunched fiber cells. This fiber bundles of cells to each other and to the shell to other tissues of the pectin called a substance depends on. Matured in the harvesting of flax plants, cut off from the soil manually yolunarak done. The roots of a party in the grips of a party to the bundles are brought into. The fields left to dry linen, on the leaves wither pour then, again, in the field to each other catilarak, with five of seven days a period of drying process is continued. This waiting period at the end of the own stem connecting created linen bundles blend is brought in order serilip left to dry. The seeds to separate the groove, called the cylinder-shaped stone with a device, and oxen, with the help of over the passed. Linen fibers which was attached to the tissues, except for the stream is wet, the rebuttal process is applied. Seven days held fibers, stream, when foreign substances to be decentralised. Blend is brought linen bundles of dried mallet called wood made an instrument beaten. The tattoo process flax plants in the woody parts of the breakage is provided. After the linen bundles tutamlanarak (a handful in the fit is so) mengenez called the instrument are passed through. Mengenez'de flax fibre in the woody parts of the temizleninceye until the transaction is made. This woody parts kecin is called. Mengenezden coming out of the linen fibers groove comb called comb is scanned and the two parts of each other winding burmalar is created. Mallet, beaten burmalarin softening of ensuring again groove comb scanned. Scanned fibers spinning wheel with the help of twisting of the given thread to become once concern is called a fork sticks around into the ordeal is brought.
The ordeals of ash with 4-5 hours of boilers and boiling in the thread greying provided. Kaynatilma to dry after being left in the sufferings of yarns tuylenmesini to prevent and weaving, for the convenience of cwmlai or the sizing called the transactions are made. During this process dugumlenip involved in the threads to separate the ordeals, kelebe called made of wood of the instruments reviewed. Concern with the help of kelebedeki ropes, chain throwing the stakes collected. Yuculer and the card through the layout is called hand bench is placed. The fabric of the neck is the threads of the warp threads, the threads weft yarns is called. This is a long and gradual process at the end of the yarns Fool Bezi'nin warp yarns, cotton spun yarn is the weft yarns creates.
Linen iplerinin cultivation done since it is difficult and arduous, after the operations of the fabric to touch the process of the unique and difficult. Weaving loom woven fabric thicken and yarns on the cirisi (Sizing) to resolve the fabric after touching washed. After all these actions, hand woven fabrics need to textiles, both handicrafts ready for use.
Kandira'daki linen fabrics, yarns, depending basically thick and thin to be divided into two. Thick fabrics, Garbage-tow rope dokumalaridir and woven sack, beam such as cloth products are obtained. The thin cloth weaving threads, patterns and mixed with other weaving yarn, based on the types of different varieties. These are; yalingat, cezme, uskulu-administration, dirty dudu, such as names.
Kandra gland, swaddling cloth, shrouded in the gland life to all of the used product. This fabric, shirts, underwear, sweater, dress, dress, shalwar, bed-linen duvet, pillow case, cedar covers, table and cushion covers, curtains, rugs, table puglari, such as the products are made. Linen tapping made Fool Gland another feature of the various ip and sim using on islemelerdir.
Today, Kandira, and close to the villages of flax cultivation continue. On the other hand, the pre-woven ballot stored cloths now face the day out, the modern life has brought a lot of product linen glands material has started to be used. Vocational high school crafts departments Fool Gland hand works made of the resulting products are exhibited.