15 Temmuz 2009 Çarşamba

Kocaeli adını nereden aldı?


Oturanlar (Soldan sağa) 1- Sapanca Üyesi Müderris Mehmet Hilmi Efendi, 2- Adapazarı Üyesi Şakir Kâzım, 3- Adapazarı Üyesi Kerim Bey, 4- İzmit Üyesi Osman Nuri, 5- Kocaeli’nin İlk Valisi Vehbi (Demirel) Bey, 6- İzmit Üyesi Hüseyin Bedrettin, 7- Geyve Üyesi Hoca Bekir, 8- Kandıra Temsilcisi Edip Paşazade Ruhi (Saner) Bey, 9- Geyve Üyesi Hafız Fuat Efendi, 10- Karamürsel Üyesi Hafız Sebahattin Efendi

Ayaktakiler (soldan sağa) 1- Memur, 2- İzmit Belediye Başkanı Abidin (Aral) Bey, 3- Encümen Başkâtibi Demiroğlu Haydar.


fotoğrafta oturan on kişi, 1922 yılı sonbaharı tarihi bir karar alır. Tutanaklarda kaydına rastlanmayan* bu kararın öneri cümlesinin bir yerinde büyük bir olasılıkla şöyle bir ifade yer alır:

“A D I N A İ Z F E T E N " Rıfat SEZERALP


1922 yılının sonbaharı.
O günkü adıyla “İl Yönetim Kurulu”, bugünkü adıyla “İl Daimi Encümeni” toplantı halinde.

Yer: o zamanlar vilayet binası olan Hünkâr Kasrı. Tam ortada oturan ve daha sonra Demirel soyadını alacak olan zamanın mutasarrıfı Halil Vehbi Bey, biraz sonra oturumu açacak ve bir öneride bulunacak…

Yaşadığımız şehre bugüne kadar hangi isimler verilmiş ve yönetim açısından nasıl bir süreç geçirmiş? Bu sorunun cevabını aramak için, tekrar geri dönmek üzere, toplantı salonundan ayrılıp tarihin sayfalarını geriye çevirmekte yarar var.

Bizans İmparatorluğu zamanında içinde yaşadığımız yöreye Optimatom Thema, merkezine de Nikomedia deniyordu. Osmanlı fetihlerinden sonra, merkezi “İznikomid” olan Kocaili Sancağı, sırasıyla:

— 1391–1533 yılları arasında Anadolu Eyaleti’ne bağlanır.

— 1533–1844 yılları arasında Kapudan Paşa Eyaleti’ne bağlanır. 1840 yılında, sancağın merkezine İzmid denilmeye başlanır.

— 1844–1845 yılları arasında Bolu Eyaleti'ne bağlanır.

— 1846 yılında Kastamonu Eyaleti'ne bağlanır.

— 1856–1867 yılları arasıda Hüdavendigâr yani Bursa Eyaleti'ne bağlanır.

— 1867 yılında adı İzmid Müşirliği olur.
— 1887 yılında adı İzmid Sancağı Mutasarrıflığı olur.
—1888 yılında İstanbul Hükümeti’ne bağlandıktan sonra adı, İzmid Müstakil Mutasarrıflığı olur.
— Osmanlıcada “d” ve “r” harfleri birbirine çok benzediğinden özellikle yazışmalarda İzmir ile karıştırılmaması için “d” harfi “t” harfiyle değiştirilerek “İzmit” denilmeye başlanır. Yıl: 1906

Toplantı Salonu'na dönmenin zamanı geldi. Mutasarrıf Halil Vehbi Bey oturumu açtıktan sonra, İzmit’in Vilayet olmasını ve isminin de bu yöreyi fetheden Orhan Gazi’nin komutanlarından Akçakoca Bey’in “adına izafeten” vilayetin “Kocaili” olmasını önerir. Bu isimdeki “il” yurt anlamındadır. 11 Şubat 1922 günü il özel idare meclisi de bu öneri doğrultusunda karar verir ve alınan karar Ankara’ya bildirilir.

“Kocaeli” adı, 28 Ocak 1923 günü İçişleri Bakanlığı tarafından onaylanır. Halil Vehbi Bey artık “vali”dir. Kocaeli’nin ilk valisidir.

Kocaeli iline bağlı olan Yalova, kaplıcaları nedeniyle turizm açısından gelişsin diye, 1930 yılında Atatürk’ün talimatıyla İstanbul’a bağlanır. 1954 yılında da Adapazarı, il olduktan sonra Sakarya adını alır ve Kocaeli’den ayrılır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder